Nhiều nghiên cứu cho thấy nếu như uống một ly rượu vang đỏ mỗi ngày thì rất tốt cho cơ thể. Tuy nhiên, lạm dụng bia rượu thái quá lại gây rất nhiều ảnh hưởng bất lợi đến sức khỏe. Tác hại của rượu bia ngày càng được chứng minh rõ ràng hơn khi mức độ ảnh hưởng xấu tới nhiều cơ quan khác trên cơ thể như: thận, gan, dạ dày, tụy, não… Trong đó, gan thường là cơ quan bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất của cơ thể, thực hiện rất nhiều chức năng quan trọng khác nhau:
- Dự trữ và sử dụng Glycogen.
- Chuyển hóa đạm, mỡ hấp thu từ thức ăn.
- Sản xuất các yếu tố đông máu.
- “Thuốc” tự nhiên. Khi bị bệnh, chúng ta thường sử dụng các loại thuốc uống, nhưng ít ai biết rằng bản thân gan cũng có thể tự tổng hợp được rất nhiều trong số đó.
- Sản xuất và bài tiết dịch mật đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa.
- Có chức năng xử lý và loại bỏ cồn thâm nhập vào cơ thể. Đào thải các chất độc, cặn bã ảnh hưởng tới cơ thể.
Khi uống rượu, cồn nhanh chóng được hấp thu vào máu qua niêm mạc dạ dày và ruột. Toàn bộ lượng máu từ đường tiêu hóa đều phải đi qua gan trước khi về tim. Do đó, đây là nơi tập trung nồng độ cồn cao nhất. Trong tế bào gan có hệ thống enzyme chuyển hóa cồn, biến đổi nó qua một chuỗi phản ứng để cuối cùng tạo ra CO2 và nước, thải ra ngoài qua nước tiểu và phổi. Tuy nhiên, tế bào gan chỉ có thể xử lý 1 lượng cồn nhất định mỗi giờ. Cho nên khi uống quá mức, nồng độ cồn sẽ tăng dần trong máu.
Tác hại của rượu, bia nên gan
Giới hạn được khuyến cáo là mỗi ngày chỉ nên uống khoảng 25ml – 50ml thức uống có độ cồn 40 độ. Thậm chí, theo một vài nghiên cứu cho thấy, nếu mỗi ngày uống không vượt quá mức giới hạn đó với loại rượu vang đỏ còn giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch và đột quỵ. Tuy nhiên, trong đời sống hàng ngày rất hiếm khi người ta có thể hạn chế uống rượu bia trong mức giới hạn như vậy và những tác hại bắt đầu xảy ra, nhất là ở gan. Một loạt các căn bệnh nghiêm trọng do cồn gây ra ở gan như: Gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan. Ba căn bệnh này có thể cùng xảy ra một lúc trên một người, hoặc diễn tiến từ từ theo thời gian.
- Gan nhiễm mỡ:
Ở những người uống rượu nhiều, có hiện tượng tích mỡ trong tế bào gan. Tình trạng này có thể thoái lui khi bệnh nhân ngưng uống rượu nhiều. Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu tuy không gây ra ảnh hưởng gì quá nghiêm trọng, nhưng nếu để lâu ngày, nó sẽ tiến triển dần dần dẫn đến viêm gan. Tuy nhiên, gan nhiễm mỡ là giai đoạn sớm của bệnh gan do uống rượu, và nếu bệnh nhân ngừng uống rượu ở giai đoạn này bệnh có thể tự khỏi.
- Viêm gan do rượu:
Viêm gan do rượu là tình trạng viêm và hoại tử tế bào gan kéo dài 1 đến 2 tuần. Người bệnh thường có các triệu chứng như: chán ăn, buồn nôn, ói, đau bụng, sốt, vàng da, thỉnh thoảng có rối loạn tâm thần. Người uống rượu suốt nhiều năm, khiến tế bào gan thường xuyên bị tổn thương dẫn đến viêm gan mạn tính có thể diễn tiến đến xơ gan.
Tình trạng viêm gan có thể ở mức độ từ nhẹ đến nặng.
- Thể nhẹ: Không triệu chứng, nếu có chỉ là sự phát hiện bất thường của nồng độ men gan trong máu. Tuy nhiên, ở vài trường hợp, tình trạng này lại trở nên kéo dài (trở thành viêm mạn tính), không được phát hiện cũng như điều trị kịp thời, gây phá hủy dần dần lá gan, cuối cùng dẫn đến xơ gan.
- Thể nặng: Xuất hiện triệu chứng. Bệnh nhân cảm thấy không khỏe, mệt mỏi, có dấu vàng da, đôi khi đau vùng gan.
- Đợt tấn công viêm gan cấp: Trường hợp này có thể nhanh chóng dẫn đến cơn hôn mê gan. Bệnh nhân vàng da sậm, rối loạn đông máu, suy giảm nhận thức, hôn mê, xuất huyết đường tiêu hóa. Đây là tình trạng nặng và tỉ lệ tử vong cao.
- Xơ gan:
Đây là tình trạng mà mô gan bình thường bị thay thế bởi mô xơ, hoàn toàn không có chức năng, quá trình này diễn tiến tăng dần. Mô xơ ảnh hưởng đến cấu trúc bình thường và sự tái tạo lại của tế bào gan. Các tế bào gan lần lượt bị tổn thương, chết và mô xơ cứ tiếp tục thay thế. Theo thời gian, gan mất dần khả năng hoạt động. Ngoài ra, các mô xơ còn làm ngăn cản lưu thông bình thường của dòng máu chảy đến gan. Một khi đã tổn thương, sự hình thành mô sẹo là vĩnh viễn, không thể phục hồi. Tuy nhiên, thời gian gần đây, các nhà khoa học đang nghiên cứu một loại thuốc hi vọng có thể đảo ngược quá trình trên.
Ở giai đoạn sớm, sự mất một vài tế bào gan không gây ảnh hưởng gì đến bệnh nhân, cũng không có triệu chứng xuất hiện. Dần dần, khi mà tế bào gan chết ngày càng nhiều, mô xơ tăng lên, bệnh bắt đầu biểu hiện. Những triệu chứng và biến chứng của nó cũng tương tự như bệnh viêm gan trình bày ở trên, điểm khác biệt chỉ là ở chỗ tiến trình của bệnh xơ gan diễn biến một cách chậm chạp hơn và gây ra hậu quả nặng nề hơn. Ở những người xơ gan nặng, lâu ngày, hội chứng tăng áp tĩnh mạch cửa thường xuất hiện (báng bụng, tuần hoàn bàng hệ, v.v…). Một điều quan trọng nữa chúng ta nên nhớ, xơ gan là một trong những nguy cơ lớn nhất gây ung thư gan.
Xơ gan có thể xảy ra ở bất kỳ ai (ngoài cồn, còn có nhiều nguyên nhân khác như: virus, bệnh di truyền, rối loạn chuyển hóa), tuy nhiên cao nhất vẫn là những người nghiện rượu trên 10 năm, với tỉ lệ 10%.
Đối với những người nghiện rượu, việc hạn chế uống rượu là điều bắt buộc. Sau đó, nên điều chỉnh lại chế độ ăn uống khoa học, tích cực bổ sung Vitamin và khoáng chất trong khoảng thời gian đầu.
Đối với những người bình thường cũng chỉ nên uống rượu bia trong giới hạn khuyến cáo:
- Nam: Không quá 4 đơn vị/ngày và dưới 21 đơn vị/tuần.
- Nữ: Giới hạn là 3 đơn vị/ngày và 14 đơn vị/tuần. Phụ nữ mang thai: hoàn toàn không nên uống, nhưng nếu họ vẫn chọn sử dụng rượu, thì phải dưới 1-2 đơn vị/tuần và không được say.
(1 đơn vị = 50 ml thức uống có cồn 20 độ).
Hồng Cúc