Sỏi ống mật chủ là bệnh lý hiếm gặp hơn so với sỏi túi mật nhưng những biến chứng của bệnh lại rất nguy hiểm. Việc phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp bài sỏi, giảm những triệu chứng đau bụng, đầy trướng, khó tiêu cũng như tránh biến chứng viêm tụy cấp, viêm đường mật, viêm gan, áp xe gan...
Sỏi ống mật chủ là các viên sỏi xuất hiện trong đường dẫn mật từ gan và túi mật xuống tá tràng (ống mật chủ).
Dựa theo thành phần, sỏi ống mật chủ được chia thành 2 loại chính: sỏi cholesterol (chứa nhiều cholesterol), sỏi sắc tố mật (chứa nhiều sắc tố mật).
Sỏi ống mật chủ có thể xuất hiện đơn độc hoặc kèm theo sỏi ở những vị trí khác như túi mật, đường mật trong gan. Số lượng và kích thước sỏi ở mỗi người bệnh cũng khác nhau. Có những người chỉ có một, nhưng có người có thể có 2, 3 viên sỏi trong ống mật chủ.
Nguyên nhân chính gây ra sỏi ống mật chủ là do nhiễm trùng đường mật, nhiễm ký sinh trùng. Khi xâm nhập vào đường mật, vi khuẩn sẽ gây viêm và làm kết tủa các thành phần của dịch mật thành sỏi. Với trường hợp nhiễm ký sinh trùng như giun, sán, trứng giun có thể lọt vào ống mật tạo điều kiện thuận lợi cho sắc tố mật bám vào và phát triển thành sỏi.
Ngoài ra, sỏi ống mật chủ cũng hình thành do sự mất cân bằng các thành phần dịch mật. Điều này khiến sỏi xuất hiện trong túi mật, đường dẫn mật trong gan và lọt xuống ống mật chủ.
Bất cứ ai cũng có thể bị sỏi ống mật chủ. Tuy nhiên, căn bệnh này sẽ xuất hiện nhiều hơn ở phụ nữ có thai, tiền mãn kinh, người bệnh đái tháo đường, béo phì, đặc biệt là có từng phẫu thuật cắt bỏ túi mật.
Nhiễm trùng đường mật là yếu tố quan trọng trong hình thành sỏi ống mật chủ
Người bệnh sỏi ống mật chủ có thể gặp các triệu chứng như đầy trướng, chậm tiêu. Nặng hơn, bạn có thể bị đau hạ sườn phải, sốt, vàng da (tam chứng charcot) do sỏi gây tắc nghẽn đường mật.
- Đau hạ sườn phải: Cơn đau hạ sườn phải thường xuất hiện đột ngột, dữ dội và kéo dài có khi 2 – 3 giờ. Đau có thể lan lên vai phải hoặc ra sau lưng. Càng ăn no, đau càng tăng.
- Sốt: Sốt có thể xảy ra đồng thời hoặc vài giờ sau cơn đau. Bạn có thể bị sốt cao đến 39 – 40 độ C kèm theo rét run, vã mồ hôi, người mệt mỏi.
- Vàng da, vàng mắt: Triệu chứng này xuất hiện muộn hơn. Nguyên nhân do dịch mật bị ứ đọng lâu ngày khiến bilirubin thấm vào máu gây vàng da, vàng mắt.
Ba triệu chứng đau, sốt, vàng da có thể xuất hiện và biến mất sau một thời gian nhưng dễ tái phát nhiều lần. Ngoài ra, bạn có thể gặp các triệu chứng khác như nôn hoặc buồn nôn, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu (khi tắc mật hoàn toàn) hoặc mẩn ngứa ngoài da (do bilirubin ngấm vào máu).
Đau bụng, sốt, vàng da là triệu chứng phổ biến của sỏi ống mật chủ
Để chẩn đoán sỏi ống mật chủ, bác sĩ có thể cho bạn tiến hành một số xét nghiệm sau:
- Siêu âm
- Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP)
- Chụp X – quang đường mật qua da
- Chụp cộng hưởng từ (MRCP)
- CT – Scan bụng
Trong số các xét nghiệm này, siêu âm thường được sử dụng nhất. Do xét nghiệm này dễ thực hiện, chi phí thấp, độ chính xác cao và ít gây tai biến (chảy máu đường mật, tràn mật vào máu…)
Ngoài ra, một số xét nghiệm khác có thể được chỉ định thêm để xác định mức độ nặng nhẹ của biến chứng như:
- Xét nghiệm lượng bạch cầu, bilirubin máu, phosphatase kiềm, ure máu, men gan trong máu
- Xét nghiệm nồng độ sắc tố mật trong nước tiểu
Nếu không được điều trị đúng cách, sỏi ống mật chủ có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm bao gồm:
- Viêm tụy cấp: Biến chứng này dễ xảy ra khi viên sỏi rơi xuống và làm tắc nghẽn tại ngã ba mật tụy. Đây là một trong những cấp cứu nội khoa nghiêm trọng với tiên lượng nặng như suy hô hấp cấp, nhiễm trùng huyết... thậm chí có thể tử vong ngay trong những ngày đầu bị bệnh.
- Viêm đường mật: Nguyên nhân do sỏi gây tắc nghẽn đường mật khiến dịch mật bị ứ đọng. Khi này, vi khuẩn dễ phát triển gây viêm và khiến người bệnh bị đau dữ dội, sốt cao. Nếu tình trạng viêm tái đi tái lại nhiều lần sẽ làm đường mật bị chít hẹp, giảm khả năng vận động và tống đẩy sỏi.
- Áp xe đường mật, áp xe gan: Viêm đường mật nặng sẽ dẫn đến áp xe đường mật. Một số trường hợp, viêm có thể lan rộng lên các đường mật trong gan và gây áp xe gan. Nếu gặp biến chứng này, người bệnh có thể bị đau hạ sườn phải, sốt cao, vàng da, gan to.
- Viêm phúc mạc mật: Dịch mật bị ứ đọng trong đường mật có thể thấm qua thành túi mật vào ổ bụng gây viêm phúc mạc. Biến chứng này rất nguy hiểm, có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
- Sốc nhiễm trùng đường mật: Đây cũng là một trong những biến chứng hiếm gặp do sỏi ống mật chủ gây ra nhưng lại có tỷ lệ tử vong rất cao.
Ngoài ra, người bệnh có thể gặp các biến chứng khác như viêm tụy, chảy máu đường mật , xơ gan, hội chứng gan thận, ung thư đường mật, ung thư đường mật. Tuy nhiên tỷ lệ gặp sẽ ít hơn.
Để điều trị sỏi ống mật chủ, bạn có thể áp dụng các phương pháp Tây Y hoặc sử dụng các thảo dược Đông Y. Mỗi phương pháp có ưu nhược điểm riêng và được áp dụng trong những trường hợp khác nhau.
Tây Y chủ yếu điều trị sỏi ống mật chủ bằng can thiệp phẫu thuật. Trừ các trường hợp có biến chứng viêm, người bệnh sẽ được dùng thuốc để ổn định sức khỏe, sau đó mới can thiệp.
1. Thuốc điều trị sỏi ống mật chủ
Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh, chống viêm, giảm đau… để giảm triệu chứng cho người bệnh. 80% người bệnh sẽ đáp ứng tốt với các thuốc này, chỉ có 20% sức khỏe sẽ diễn biến xấu đi. Những trường hợp này sẽ được chỉ định đặt ống dẫn lưu đường mật Kehr và phẫu thuật cấp cứu.
Ngoài ra, với sỏi ống mật chủ có bản chất là cholesterol và chưa xuất hiện biến chứng, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc có bản chất là acid mật hoặc tinh dầu để hòa tan sỏi. Đại diện tiêu biểu của nhóm này gồm acid urso-deoxycholic, acid cheno-deoxycholic, rowa-chol. Tuy nhiên, do chỉ có hiệu quả với sỏi nhỏ, tác dụng phụ lại nhiều nên việc sử dụng điều trị các thuốc này trên lâm sàng vẫn còn khá hạn chế.
2. Can thiệp, phẫu thuật lấy sỏi
Tùy theo sức khỏe của người bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp nội soi mật tụy ngược dòng hay mổ ống mật chủ lấy sỏi.
Mục tiêu điều trị đều là lấy hết sỏi và đảm bảo dịch mật sau can thiệp phẫu thuật lưu thông tốt.
- Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP):
Đây là lựa chọn đầu tiên của các bác sĩ Tây Y trong điều trị sỏi ống mật chủ, ngay cả ở những trường hợp cấp cứu. Bởi tỷ lệ lấy hết sỏi thành công của phương pháp này rất cao trong khi nguy cơ biến chứng rất thấp (khoảng 5%). Tuy nhiên, sau khi nội soi mật tụy ngược dòng, có đến 50% người bệnh bị tái phát sỏi chỉ trong vòng 5 năm.
- Phẫu thuật mở ống mật chủ lấy sỏi:
Ống mật chủ thường được rạch dọc ở mặt trước và sử dụng các thiết bị, dụng cụ để gắp viên sỏi ra khỏi đường mật. Với những viên sỏi có kích thước nhỏ, bác sĩ sẽ dùng rọ để bắt sỏi. Còn những viên sỏi kích thước lớn thường kết hợp với kỹ thuật tán sỏi ngoài cơ thể nhằm phá vỡ thành những mảnh nhỏ hơn để dễ lấy ra ngoài. Tuy nhiên hiện nay, phương pháp này ít áp dụng do tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng như nhiễm trùng, chảy máu trong quá trình phẫu thuật.
Nội soi mật tụy ngược dòng là 1 trong những phương pháp điều trị sỏi ống mật chủ phổ biến hiện nay
Với các trường hợp sỏi ống mật chủ chưa có triệu chứng hoặc đã điều trị ổn định bằng thuốc nhưng muốn trì hoãn phẫu thuật, người bệnh có thể sử dụng các thảo dược Đông Y.
Không chỉ an toàn, những thảo dược như Uất Kim, Chi tử, Sài hồ, Hoàng Bá, Diệp hạ châu, Nhân trần bắc, Kim tiền thảo, Chỉ xác còn được chứng minh có tác dụng:
- Giúp bào mòn sỏi mật, cả sỏi có bản chất là cholesterol hay sỏi sắc tố.
- Hỗ trợ kháng viêm, phòng biến chứng viêm đường mật.
- Tăng cường chức năng gan, giảm triệu chứng gây đau, đầy trướng, chậm tiêu.
Thay vì đun sắc phức tạp, bạn có thể tìm thấy toàn bộ 8 thảo dược quý này trong TPCN Kim Đởm Khang. Đây là sản phẩm giúp bào mòn sỏi mật đầu tiên được kiểm chứng hiệu quả tại bệnh viện 103.
Thực tế cũng cho thấy, rất nhiều người bệnh sỏi ống mật chủ đã tan sỏi sau khi sử dụng sản phẩm. Bạn có thể tìm hiểu thêm chia sẻ của một người bệnh như vậy trong video dưới đây:
Bà Phạm Thị Sinh chia sẻ kinh nghiệm bào mòn sỏi ống mật chủ 2,7cm.
Xem thêm: TPCN Kim Đởm Khang - giúp tan sỏi mật, tránh phẫu thuật
Chế độ ăn không khoa học sẽ khiến sỏi ống mật chủ dễ tăng kích thước và gây biến chứng. Do đó, bên cạnh các giải pháp điều trị kể trên, người bệnh cần ăn uống theo các lời khuyên sau.
- Những thực phẩm nên hạn chế: Thực phẩm chứa nhiều chất béo, cholesterol (mỡ, nội tạng, động vật, sữa béo, thức ăn nhanh); thực phẩm nhiều đường (bánh, kẹo, nước giải khát có gas…)
- Những thực phẩm nên ăn: Rau xanh, quả tươi, thịt nạc, thịt gia cầm bỏ da, cá, sữa đậu nành, sữa chua, ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch…).
Đặc biệt bạn cần ăn chín uống sôi, ăn đúng giờ, không bỏ bữa. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ nhiễm giun sán, hạn chế ứ trệ dịch mật khiến sỏi tăng kích thước hoặc hình thành sỏi mới.
Với những người bệnh sỏi ống mật chủ phải phẫu thuật, gia đình cần có một chế độ chăm sóc đặc biệt để giúp họ hồi phục nhanh hơn sau phẫu thuật.
Cụ thể, trong những ngày đầu, gia đình chỉ nên cho người bệnh ăn các đồ mềm, dễ tiêu như cháo súp đồng thời theo dõi kỹ vết mổ. Nếu thấy vết mổ chảy máu hoặc dịch ống dẫn lưu ra quá nhiều, màu bất thường, gia đình cần báo cho bác sĩ để được hướng dẫn cách xử trí.
Những ngày tiếp theo, gia đình có thể cho người bệnh ăn đặc hơn, tăng dần số lượng thức ăn và trở về chế độ ăn bình thường.
Ngoài ra, sau khi ra viện, gia đình cũng cần nhắc người bệnh tuân thủ thêm các lưu ý sau để giảm nguy cơ tái phát sỏi sau phẫu thuật:
- Tẩy giun định kỳ 6 tháng một lần để phòng ngừa nhiễm khuẩn đường mật.
- Tăng cường vận động thân thể ít nhất 30 – 45 phút mỗi ngày sẽ giúp tăng hoạt động cơ, tăng nhu động mật, do đó giúp tăng cường hoạt động của hệ tiêu hóa, giảm sự ứ trệ dịch mật.
- Khám sức khỏe định kì 3 – 6 tháng/ lần hoặc khi thường xuyên xuất hiện chứng đầy trướng, chậm tiêu. Việc này sẽ giúp phát hiện sớm tình trạng tái phát sỏi, từ đó có phương pháp điều trị kịp thời.
Sỏi ống mật chủ là một căn bệnh tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Chủ động điều trị sớm sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro trong tương lai. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào, đừng ngần ngại gọi điện cho chúng tôi hoặc để lại bình luận dưới bài viết này, chuyên gia của chúng tôi sẽ liên hệ và giải đáp cụ thể.
Xem thêm:
- Cách loại bỏ sỏi mật không phẫu thuật
- Chế độ ăn khi bị sỏi ống mật chủ và những điều cần biết
Tham khảo: Healthline.com, En.wikipedia.org, Virginiamason.org
0963022986
.png)
.webp)
